شمول پذیری قاعده لاحرج نسبت به حرج های غیر جسمانی و پیامدهای فقهی آن

نویسندگان

خاطره شاهین فرد

گروه حقوق، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی نجف آباد، ایران سعید نظری توکلی

گروه حقوق، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی نجف آباد، ایران / دانشیار، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران. (نویسنده مسؤول) رضا عمانی سامانی

گروه حقوق، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی نجف آباد، ایران / استادیار پژوهشی پژوهشگاه رویان، پژوهشکده زیست شناسی و علوم پزشکی تولید مثل جهاد دانشگاهی، مرکز تحقیقات اپیدمیولوژی باروری، گروه اپیدمیولوژی و سلامت باروری، تهران، ایران احمد عابدینی

گروه حقوق، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی نجف آباد، ایران

چکیده

قاعده لاحرج یکی از مهم ترین قواعد فقهی است و در اکثر ابواب فقه اعمّ از عبادات، معاملات و سیاسات جاری می شود. بر اساس این قاعده، در میان احکام الهی حکمی یافتن می شود که انجام آن باعث دشواری و سختی مکلف باشد و در صورت به دشواری افتادن مکلف از انجام یکی از احکام الهی، لازم نیست به انجام آن مبادرت کند. عسر و حرج دارای مصادیق مختلفی است، با توجه به این که آسیب های حرج های غیر جسمانی در جامعه کنونی کم تر از آسیب های جسمانی نیست و چه بسا به مراتب غیر قابل تحمل تر باشد و فرد را دچار پیامدهای سوء جبران ناپذیر کند، پس می توان برای حل چنین معضلاتی متمسک به قاعده لاحرج شد. بنابراین می توان در یک تقسیم بندی حرج را به حرج جسمانی و حرج غیر جسمانی تقسیم کرد، هرچند فقها صریحاً به این تقسیم بندی ها اشاره نکرده اند، اما تلویحاً با توجه به مصادیق فقهی که در آن ها اشاره به عسر و حرج شده است، می توان استفاده نمود که قاعده لاحرج نه تنها در موارد حرج جسمانی کاربرد دارد، بلکه در حرج های غیر جسمانی مثل حرج روحی ـ روانی، حرج اجتماعی، حرج اقتصادی و حرج حیثیتی و... نیز کاربرد دارد.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

گستره مفهومی قاعده نفی عسر و حرج در ابواب فقهی و نسبت آن با واژه‌های مشابه

قاعده لاحرج که برگرفته از آموزه‌های مختلف دینی (قرآن و سنت) است، یکی از مهم‌ترین قواعد فقهی به حساب می‌آید که با فراوانی بسیار زیادی در ابواب مختلف فقهی از طهارات تا دیات بکار رفته است. هرچند فقها این قاعده را در کنار سایر قواعد مرتبط هم‌چون: قاعده نفی ضرر و ضرار (لاضر و لاضرار)، قاعده اضطرار، قاعده ضرورت (الضرورات تبیح المحظورات) در استنباط احکام شرعی مورد استفاده قرار داده‌اند؛ اما برای فقه‌پ...

متن کامل

شمول و‌عدم شمول احکام فقهی محارم و غیر محارم نسبت به فرزند متولد از روش‌های نوین بارداری

مشکل ناباروری و مشکلات اخذ سرپرستی فرزند بی‌سرپرست، چنین ایده‌ای را فراهم نموده که به کمک روش رحم اجاره‌ای برای زوجینی که توان تولیدمثل داشته و توان نگهداری فرزند را ندارند؛ اهدای سلول جنسی نر (اسپرم) و ماده (گامت) برای تولیدمثل، اجرایی شود. در این تحقیق، رابطه محرمیت طفل متولدشده از روش‌های نوین بارداری بررسی گردیده است. والدین ژنتیکی درهرصورت، رابطه محرمیت خود را طفل را حفظ کرده و در آن خللی ...

متن کامل

تبیین مبانی فقهی مؤثر در تطبیق قاعده نفی عسر و حرج بر مسائل فقهی خانواده

از کاربردهای مهم قاعدة نفی عسروحرج، جریان آن در مسائل فقهی خانواده، ازجمله طلاق، سقط‌جنین، حضانت، قوامیت زوج، میزان ارتباط جنسی و فرزندخواندگی است. این قاعده هم بر این دلالت دارد که خداوند هنگام تشریع وظایف مکلفان حکمی را که موجب مشقت شدید آنان شود، جعل نکرده و هم به‌ عنوان یک قاعدة ثانوی نشان می‌دهد اگر امتثال برخی احکام شرعی در شرایط خاص برای بعضی مکلفان حرج‌آور باشد، از عهدة آنان برداشته شده...

متن کامل

واکاوی فقهی آیه نفی سبیل و ادله هم سو و شمول آن نسبت به مناصب انتخابی در دولت مدرن

یکی از قواعد فقهی مشهور که تحقّق آن در جامعه اسلامی می‌تواند منجر به نتایج مهمی شود، «قاعده‌ی نفی سبیل» است. از جمله این نتایج می‌توان به اجازه‌ی قرار گرفتن غیر شیعیان در مناصب انتخابی در حکومت اشاره کرد. این مقاله در پیِ توصیف دقیق این قاعده از حیث مفهومی، بررسی شمول آن نسبت به مصادیق مشکوک، تدقیق در جواز یا عدم جواز تعمیم آن به مناصب انتخابی در دولت‌های مدرن است. ادلّه‌ی فقها و مفسرین در مورد ای...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید


عنوان ژورنال:
فقه پزشکی

جلد ۸، شماره ۲۷-۲۶، صفحات ۲۲۵-۲۶۱

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023